Over de periode tot 1871

Al voordat fort Pannerden werd gebouwd was er een verdedigingswerk, de zogenaamde "Sterreschans". Dit verdedigingswerk bestond uit een stervormig grondvlak met 6 punten, zes bastions als het ware, met daarop een stenen redoute, een magazijn en een privaat. Het werk werd aangelegd naar aanleiding van het voltooien van het Pannerdens Kanaal en zou in 1742 gereed gekomen moeten zijn en dienst hebben gedaan tot aan het begin van de 19de eeuw. Deze schans lag verder landinwaarts dan het huidige fort, ongeveer op de plaats van het restaurant met dezelfde naam. Uit een document uit de 18de eeuw, aanwezig in het Nationaal Archief, blijkt dat dit werk ook wel werd aangeduid als "'t fort bij Pannerden".

Voorafgaand aan de bouw van het huidige fort zijn zeker drie ontwerpen de revue gepasseerd. In willekeurige volgorde, aangezien de chronologie van deze ontwerpen mij nog onduidelijk is:

-een ontwerp voor een fort waarvan het grondplan uitsluitend uit rondingen bestaat
-een symmetrisch ontwerp met drie zijden
-een ontwerp voor een polygonaal fort dat enige gelijkenis vertoond met het uiteindelijk uitgevoerde ontwerp.

De bouw van het fort was niet zonder problemen. Uit een uitgebreid verslag, te vinden in het archief van Stichting Menno van Coehoorn, blijkt dat er problemen waren met de aanbesteding van diverse werkzaamheden, waardoor het Ministerie van Oorlog in een conflict verzeild raakte met de aannemer over de gemaakte kosten. In het Gelders Archief bevind zich ook een dagboek van de bouw, dat waarschijnlijk nog veel meer informatie hierover bevat.

Ook op een ander punt begon de geschiedenis van het fort nogal bijzonder. Nog tijdens de bouw werden plannen gemaakt om het, voor zover mogelijk, in gebruik genomen. Dit gebeurde aangezien er oorlog uitbrak tussen Pruisen en Frankrijk. De toenmalige Nederlandse vorst, Koning Willem III, was destijds ook nog Groothertog van Luxemburg. Frankrijk wilde het groothertogdom toevoegen aan haar grondgebied, maar Pruisen dreigde met oorlog indien dit plan doorgang zou vinden. Het was om die reden niet uitgesloten dat het Koninkrijk der Nederlanden betrokken zou kunnen worden bij deze oorlog. Daarom werden geschutsposities in gereedheid gebracht. Uiteindelijk wist Nederland gelukkig buiten deze oorlog te blijven, die eindigde met een verlies voor Frankrijk en het ontstaan van het Duitse Keizerrijk in 1871. Hoewel men, zoals blijkt uit het verweer van de aannemer tegen de bewering dat deze te hoge kosten in rekening heeft gebracht, voorbereidingen heeft getroffen om het toen bijna voltooide fort te verdedigen, is het mogelijk niet zover gekomen dat men daadwerkelijk is overgegaan tot het bemannen van deze posities.