Boek 'Fort Pannerden' beschikbaar vanaf 17 juni!

Zoals eerder vermeld heb ik het erg druk gehad, te druk om regelmatig mijn weblog bij te werken. Dit was mede doordat ik inmiddels al ruim vijf jaar werk aan een boek over Fort Pannerden. Bij deze kan ik bekendmaken dat het boek, dat ik samen met Paul van der Heijden, van Ulpia Tekstproducties, geschreven heb, gepubliceerd wordt door Uitgeverij Matrijs en aanstaande zondag, 17 juni 2012, gepresenteerd zal worden. Vanaf die datum zal het ook te koop zijn. In dit boek, gericht op een breed publiek, komt de geschiedenis van Fort Pannerden in breedste zin aan het bod, van het ontstaan van het splitsingspunt van de Rijn tot en met de restauratie. Militaire, politieke en sociale aspecten worden allemaal belicht. Het boek is rijk geïllustreerd, met historische foto's, tekeningen en schilderijen, bouw- en ontwerptekeningen uit diverse archieven, maar ook met recent beeldmateriaal. Uiteraard ben ik heel trots op het resultaat van mijn onderzoek, dat ooit begon als hobby en waarin dit weblog een belangrijke rol heeft gespeeld. Daarom hoop ik dat er nog velen zullen zijn die hiervan plezier zullen hebben.

Wanneer het boek eenmaal gepubliceerd is zal ik waarschijnlijk ook weer een paar items toevoegen aan deze site. Er is een aanzienlijke hoeveelheid archiefmateriaal beschikbaar over het fort en we hebben behoorlijk wat informatie, op een toegankelijke wijze, verwerkt in ons boek. Toch blijft er nog meer dan genoeg over om dit weblog mee op te vullen. Hoewel ik mijn aandacht nu weer ga richten op andere zaken, heeft Fort Pannerden een warm plekje veroverd in mijn hart en zal ik er zeker van tijd tot tijd nog aandacht aan blijven besteden.

Enkele gegevens van ons boek:

Titel: Fort Pannerden

Auteurs: Paul van der Heijden en Eelco Ruissen

Gepubliceerd door: Uitgeverij Matrijs, Utrecht

Aantal pagina's: 144

ISBN:978-90-5145-384-1

Prijs: € 19,95

Fort Pannerden is weer open!

 Sinds 1 april 2012 is Fort Pannerden weer maandelijks op de eerste en derde zondag van de maand opengesteld. Buiten openingstijden is het, via de Beheersstichting, mogelijk om een afspraak te maken voor bijvoorbeeld een groepsrondleiding. De Vrienden van Fort Pannerden staan graag voor uw klaar, een bezoekje aan het fort is zeker een aanrader! Vorig jaar september was de fortenmaand dan ook weer een groot succes voor Fort Pannerden.

Een kijkje nemen in Fort Pannerden?

Zoals hier eerder besproken wordt er hard gewerkt aan de restauratie van Fort Pannerden. Inmiddels (juni 2011) is die ver gevorderd en wordt het fort voorlopig elke eerste zondag van de maand opengesteld. In de fortenmaand (september 2011) wordt het fort, als de planning gehaald wordt, maar daar ziet het wel naar uit, officieel opengesteld en zal het invulling krijgen als museum, met de mogelijkheid om er wat te eten en te drinken. Het wordt niet alleen een museum over Fort Pannerden, maar ook onder andere ook over de natuur in de omgeving. Als het eenmaal zo ver is, begint een nieuw tijdperk voor het fort!

Inmiddels heeft de beheersstichting een website, overigens met een stuk tekst dat mij wel heel erg bekend voorkomt. Maar goed, het werd hoog tijd dat er een website kwam. Ook de gemeente Lingewaard heeft een eigen pagina voor het fort, waar ook meer te lezen is over de openstelling van het fort. Deze pagina zit enigszins verborgen op de gemeentelijke website, deze is namelijk te vinden onder: Wonen en Leven / Projecten Welzijn en Onderwijs / Fort Pannerden.

De foto hierboven is overigens een oude foto van de ingang van het fort, die ik ooit eens van de krakers heb gekregen. Zodra ik weer eens op het fort ben geweest zal ik een foto van nu ernaast plaatsen voor het contrast.


Update: de restauratie van het fort is in september 2011 feestelijk afgerond met de opening van de fortenmaand op Fort Pannerden. Bij deze gelegenheid is ook een boekje over Fort Pannerden, uit de Hollandse Waterlinie Ergoedreeks, gepresenteerd. Het telt 32 pagina's en is geschreven door Gert Huting. De nieuwe foto van de ingang laat nog even op zich wachten..

Oproep: foto's van fort Pannerden vóór 1940

Voor degenen die dachten dat ik mijn interesse in dit onderzoek misschien had verloren, wees gerust, dat is niet het geval! Integendeel, ik ben nog steeds druk bezig, maar het bijhouden van mijn weblog is er helaas al een tijdje bij ingeschoten.

Met het fort gaat het ook goed, er wordt hard gewerkt aan de restauratie! Afgelopen september was het fort weer opengesteld in verband met de fortenmaand en ik ben uiteraard een kijkje gaan nemen. Het fort heeft er in jaren niet zo goed uitgezien en de rondleiders van de Vrienden van fort Pannerden zijn allemaal even enthousiast. Het is dan ook een prachtig monument, een uniek sperfort op een unieke plek middenin de natuur. Helaas zal het nog enige tijd duren voor het fort weer open wordt gesteld, maar hou de website van de gemeente Lingewaard in de gaten.

Toen ik aan dit onderzoek begon, verwachtte ik eigenlijk dat er niet zo heel veel te vinden zou zijn over fort Pannerden. Inmiddels is gebleken, dat dit gelukkig erg meevalt. Vooral de Genie, het onderdeel van de krijgsmacht dat verantwoordelijk was voor het ontwerpen, bouwen en onderhouden van fortificaties, heeft stapels brieven, ontwerptekeningen, verslagen en allerlei andere stukken geproduceerd. Nog beter, deze zijn grotendeels bewaard gebleven, in het Nationaal Archief, het Gelders Archief en er liggen zelfs nog stukken bij Defensie die nog niet aan archieven zijn overgedragen, deze zijn ondergebracht bij het DienstenCentrum Documentaire Informatie. Helaas lijkt het onwaarschijnlijk dat er nog stukken zijn met betrekking tot de troepen die op fort Pannerden gestationeerd waren, mede doordat het archief van de fortcommandant verloren is gegaan bij het bombardement op het Bezuidenhout in Den Haag. Wel is een en ander te reconstrueren uit de stukken die de Genie heeft verzameld, krantenartikelen en dergelijke meer. Hierdoor ben ik al veel wijzer geworden, maar toch blijven er nog hiaten over.

Wat met name opvalt, is dat er waarschijnlijk niet of nauwelijks oude foto's van het fort beschikbaar zijn, dat wil zeggen van voor mei 1940. Inmiddels staat de teller op een stuk of tien. Dit is jammer en ik wil graag weten of er mensen zijn die thuis toevallig een oude foto van het fort hebben of die weten waar deze te vinden zouden zijn. Er moet toch personeel op het fort gestationeerd zijn geweest dat op de foto is gegaan, bijvoorbeeld tijdens de Eerste Wereldoorlog. Ook zou het zomaar kunnen zijn dat de foto's die wel bekend zijn ooit onderdeel waren van een serie. Kortom, alle informatie is welkom! Mocht je iets weten, laat dan een reactie achter op mijn weblog, bij voorkeur met e-mailadres, dan neem ik contact op indien gewenst. Reacties kan ik zelf bekijken voor ze gepubliceerd worden, jouw e-mailadres komt dus niet zomaar online te staan, dat is uiteraard niet wenselijk in verband met spam, vandaar dat ik zelf ook geen e-mailadres online heb staan. Deze oproep geldt overigens ook voor meer recente foto's van fort Pannerden in de sneeuw. Helaas staat het fort nu achter hekken, bovenstaande foto is dan ook gemaakt met mijn fototoestel door het hek heen gestoken. Maar toen ik voor het eerst bij het fort aankwam en het had gesneeuwd, was het een prachtig gezicht! Helaas had ik toen nog geen digitaal fototoestel. Wie heeft foto's op groot formaat van dit winterse tafereel en is bereid om deze te delen?

Verder wil ik graag weten of er vragen zijn die men beantwoordt wil zien, dan kan ik kijken of ik het antwoord heb en wellicht toe kan voegen wanneer ik weer tijd heb om het weblog echt bij te houden. Ook hiervoor kan een reactie worden achtergelaten.

Het archief van de commandant

Archiefonderzoek mag voor sommige mensen maar saai lijken, maar het leuke eraan is dat je nooit van te voren weet wat je tegenkomt. Vaak staat er in een toegang op een archief slechts een ruwe toelichting, soms slechts een woord, of zelfs dat niet eens. Daarom kom je als je onderzoek doet regelmatig voor verrassingen te staan.

Twee weken geleden kwam ik in een map met stukken met betrekking tot de pantserforten in de periode van de jaren '20 van de vorige eeuw een aantal stukken tegen met betrekking tot het archief van het fort. Er werd een lijst opgegeven met stukken die nog bruikbaar waren en overgedragen konden worden voor hergebruik en stukken die niet langer van belang waren. Tussen deze stukken zat ook het archief van de commandant van fort Pannerden en van de medisch officier. Dit archief was ik nog niet tegen gekomen en ik ben meteen uit gaan zoeken wat daarmee gebeurd zou kunnen zijn. Even leek het erop dat dit archief was overgedragen aan het Legermuseum, maar een verzoek om informatie hierover leverde al zeer snel bericht op dat dit archief niet in hun collectie voorkwam. Ik had niet goed gekeken, slechts een aantal zaken waren overgedragen aan het museum. Al snel bleek dat het archief van de commandant was overgedragen aan het Krijgsgeschiedkundig Archief van de Generale Staf. Met behulp van Google werd al gauw duidelijk wat met het archief van de Generale Staf is gebeurd. Helaas, het is verloren gegaan tijdens het bombardement op het Bezuidenhout in Den Haag en de stukken die voor mij zo interessant zouden zijn geweest daarmee waarschijnlijk ook Voor alle zekerheid heb ik ook twee mappen doorgenomen met stukken over dit archief. Hieruit bleek dat deze stukken daar inderdaad zijn aangekomen. Hoewel de stukken met betrekking tot dit archief ook heel beperkt zijn, is nergens iets te vinden over het overdragen van dit archief. Daarom moet ik er helaas vanuit gaan dat dit archief ook verloren is gegaan. Heel jammer, want het had een unieke kijk op het fort kunnen geven. Zeker gezien de grondigheid waarmee in alle andere stukken opgesteld en verzameld door officieren alles van enig belang wordt vastgelegd. In een van de mappen over het Krijgsgeschiedkundig Archief zat ook een brief over het gevaar van een plan om een benzinestation te vestigen op korte afstand van het gebouw waar het archief was gevestigd. Men wilde dit uit voorzorg tegenhouden en mogelijk is dit ook gelukt. Jammer genoeg kon een bombardement niet voorspeld worden en zijn ook deze stukken, zoals zoveel andere, verloren gegaan tijdens de Tweede Wereldoorlog.